Upadłość konsumencka to legalna forma oddłużenia, z której mogą skorzystać osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, a od niedawna także byli przedsiębiorcy. To procedura, która pozwala na umorzenie części lub całości zobowiązań wobec wierzycieli w sytuacji trwałej niewypłacalności.
W 2025 roku ogłoszono efekty prac nad zmianami w przepisach upadłości konsumenckiej, które znacząco mają wpłynąć na sposób prowadzenia postępowań i ocenę sytuacji dłużnika. Dla wielu zadłużonych upadłość konsumencka może oznaczać realną szansę na nowy start finansowy, ale warto wiedzieć, kto rzeczywiście może z niej skorzystać, jakie są warunki ogłoszenia upadłości konsumenckiej, jak długo trwa cała procedura i które zobowiązania można umorzyć. O tym w dzisiejszym artykule – zapraszamy do lektury.
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Odpowiedź na pytanie, kto może ogłosić upadłość konsumencką, została określona w ustawie Prawo upadłościowe. Przede wszystkim mogą to zrobić osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej i które stały się niewypłacalne, czyli utraciły zdolność do regulowania swoich zobowiązań finansowych. Od 2020 roku ogłoszenie upadłości jest możliwe nawet wtedy, gdy do zadłużenia doprowadziły rażące błędy lub zaniedbania dłużnika, jednak wpływa to na późniejsze warunki oddłużenia.
Od 2022 roku z procedury oddłużenia osoby fizycznej mogą korzystać również osoby, które wcześniej prowadziły działalność gospodarczą, a obecnie już jej nie wykonują. Co istotne, nie trzeba czekać latami – wystarczy zamknąć działalność i złożyć wniosek do sądu. Dłużnik nie musi również posiadać majątku – brak majątku nie jest przeszkodą w ogłoszeniu upadłości, choć wpływa na przebieg postępowania. Przypadki sądów, które oddalały wnioski z powodu „braku masy upadłościowej”, należą już do przeszłości.
Warto jednak pamiętać, że każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy. W tym zakresie pomocna może być kancelaria restrukturyzacyjna Warszawa, która przeprowadzi ocenę szans i zagrożeń oraz przygotuje prawidłowy wniosek do sądu upadłościowego.
Jakie są zmiany w przepisach dotyczących upadłości?
W 2025 r. głośno jest o projekcie zmian w prawie upadłościowym odnośnie upadłości konsumenckiej. Projekt przewiduje, że umorzenie zobowiązań osoby, która ogłosiła upadłość, będzie następowało automatycznie – z mocy prawa – po upływie trzech miesięcy od zakończenia okresu, na który został ustalony plan spłaty wierzycieli. Oznacza to, że sąd nie będzie już wydawał osobnego postanowienia o umorzeniu długów. Zamiast tego pojawi się jedynie obwieszczenie, którego nie będzie można zaskarżyć.
Jednocześnie wierzyciele zyskają nowe uprawnienie – będą mogli złożyć wniosek o zmianę lub uchylenie planu spłaty nie tylko w czasie jego trwania, ale także przez dodatkowe trzy miesiące po jego zakończeniu.
Projekt zakłada również, że obwieszczenia publikowane w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, w tym dotyczące prawomocnych orzeczeń wydanych w postępowaniach upadłościowych, będą mogły być zamieszczane nie tylko przez sędziów, ale także przez ich asystentów lub pracowników sekretariatu.
Dodatkowo, nadzór sądu nad tymi czynnościami będzie sprawowany wyłącznie na wniosek zainteresowanych stron, czyli głównie wierzycieli. Ma to z założenia odciążyć sądy, które są zalewane kolejnymi sprawami z zakresu upadłości konsumenckiej.
Ile trwa postępowanie upadłościowe?
Czas trwania postępowania upadłościowego zależy od wielu czynników – m.in. ilości wierzycieli, rodzaju majątku, stopnia skomplikowania sprawy oraz współpracy dłużnika z sądem i syndykiem. Średnio postępowanie upadłościowe trwa od kilku miesięcy do nawet 2-3 lat, a w skrajnych wypadkach czas może być nawet dłuższy. W pierwszym etapie sąd rozpoznaje wniosek i wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Następnie dochodzi do ustalenia składu masy upadłościowej, czyli majątku dłużnika, który może zostać zlikwidowany.
Po ogłoszeniu upadłości postępowaniem zarządza syndyk masy upadłościowej, który ustala listę wierzycieli, likwiduje majątek (jeśli taki istnieje) i przygotowuje propozycję planu spłaty. Sam plan spłaty wierzycieli jest ustalany przez sąd po analizie możliwości zarobkowych dłużnika i ocenie jego sytuacji życiowej. Od tego momentu zaczyna się etap realizacji planu, który trwa od 3 do 60 miesięcy. W szczególnych przypadkach sąd może umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty – dotyczy to osób, które nie są w stanie pracować i osiągać dochodów ze względów zdrowotnych lub wiekowych.
Jakie długi można umorzyć w upadłości konsumenckiej?
Upadłość konsumencka pozwala na umorzenie większości zobowiązań, jednak istnieją wyjątki. Zasadniczo umorzeniu podlegają m.in. kredyty bankowe, pożyczki prywatne, zadłużenia z tytułu kart kredytowych, chwilówek, niezapłacone rachunki, czynsze, mandaty oraz zobowiązania wobec firm windykacyjnych i telekomunikacyjnych. To szeroki katalog długów, który daje realną ulgę wielu osobom pogrążonym w spirali zadłużenia.
Ważne jest jednak, aby rozumieć ograniczenia. Nie wszystkie zobowiązania można objąć postępowaniem. Do wyjątków należą m.in. alimenty, grzywny sądowe, odszkodowania zasądzone za wyrządzenie szkody na osobie oraz zobowiązania wynikające z umyślnych przestępstw. Takie długi nie ulegają umorzeniu i będą musiały być regulowane nawet po zakończeniu postępowania.
Wielu dłużników zastanawia się, jak wygląda relacja: dług a upadłość. W praktyce, jeśli zobowiązania wynikają z codziennego funkcjonowania i nie zostały zaciągnięte w złej wierze, istnieje realna szansa, że sąd je umorzy. Istotne jest prawidłowe przygotowanie dokumentacji, analiza każdego zobowiązania oraz wskazanie okoliczności, które doprowadziły do trudności finansowych. Pomoc prawnika, np. z doświadczonej kancelarii restrukturyzacyjnej w Warszawie, może w tej sytuacji okazać się nieoceniona.
